Zasadniczym celem Stowarzyszenia jest uzyskanie odszkodowań za straty poniesione przez ludność Oświęcimia – Zasola i okolicznych wsi w związku z budową przez III Rzeszę obozowego zagłady kompleksu Auschwitz na terenie miasta Oświęcim, Brzezinka, Monowice i okolicznych miejscowości w strefie wpływów i majątków rolnych pracujących na rzecz kompleksu obozowego. W skład kompleksu obozowego wchodziły:
– Auschwitz I – głównie obóz pracy przymusowej, pełniący funkcję centrum zarządzającego dla całego kompleksu,
– Auschwitz II – Birkenau początkowo obóz koncentracyjny, potem także miejsce masowej eksterminacji wyposażony w komory gazowe i krematoria,
– Auschwitz III – Monowitz obóz pracy przymusowej w fabryce Buna –Werke koncernu IG Farben.
W latach 1940-1942 okupant niemiecki wysiedlił mieszkańców miasta Oświęcim dzielnicy Zasole oraz mieszkańców wsi Brzezinka, Harmęże, Włosienica, Monowice, Pławy, Rajsko, Babice, Broszkowice jak również Brzeszcze-Bór, celem wybudowania obozów zagłady Auschwitz, Birkenau i Monowitz, oraz stworzenia wokół nich strefy ochronnej. W tym celu hitlerowcy wyburzyli domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze przeznaczając pozyskany materiał na budowę obiektów w obozach zagłady. Dla przykładu w Brzezince na 562 budynki, pozostało tylko 6 oraz szkoła, Remiza i Dom Gromadzki, w Monowicach na 141 budynków pozostało tylko 29, zabrano bezpodstawnie pod budowę Buna-Werke ponad 131 ha ziemi, właścicielom z Dworów I zabrano pod tą budowę ponad 280 ha ziemi. W Pławach, Harmężach, Babicach zniszczono około 90% budynków, W Broszkowicach, Rajsku, Borze i Budy rozebrano około 50% budynków. Do tej pory właściciele tego mienia rodowici mieszkańcy-słowianie nie otrzymali żadnej rekompensaty ani odszkodowania, dotyczy to zniszczonych gospodarstw, zabudowań jak i gruntów zabranych pod budowę Obozu Auschwitz-Birkenau jak również fabryki Buna-Werke.
W dniu 5 listopada 1996r. poszkodowani w ilości 550 osób założyli Stowarzyszenie, którego celem było uzyskanie od rządu Niemiec odszkodowania za mienie utracone w związku z budową tych obozów. Bundestag w dniu 6 lipca 2000r. utworzył Fundację „Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość”, tworząc tym samym warunki do uzyskania przez osoby wysiedlone zapomóg od rządu Niemiec. Nowela do ustawy z dnia 4 sierpnia 2001 r. do ustawy Bundestagu w sprawie utworzenia w/w Fundacji określiła termin za krótki do składania wniosków o wypłatę zapomóg na dzień 31.12.2001 r. Bardzo krótki okres czasu – cztery miesiące – wyznaczony na złożenie dokumentów potwierdzających zasadność i wysokość roszczeń przez poszkodowanych, spowodował że tylko około 350 członków Stowarzyszenie zdążyło wysłać swoje wnioski do Międzynarodowej Organizacji do Spraw Migracji ( lOM) w Genewie. Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji z siedzibą w Genewie pozytywnie rozpatrzyła około 280 wniosków. Wnioski, które spłynęły do IOM po dniu 31.12.2001 były z automatu załatwiane negatywnie. Stowarzyszenie to zostało rozwiązane.
Ponad 280 rodzin poszkodowanych z tytułu budowy obozów zagłady Auschwitz i Birkenau nie zdążyło złożyć w wyznaczonym terminie wymaganych dokumentów. Rodziny te w 2007 roku założyły kolejne Stowarzyszenie pod nazwą „Stowarzyszenie Osób Poszkodowanych przez III Rzeszę na rzecz budowy obozu KL Auschwitz-Birkenau” z siedzibą w Brzezince, które zarejestrowano w sądzie Rejonowym dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie w dniu 30.07.2007r., numer KRS0000285560.
Zarząd w/w Stowarzyszenia zebrał stosowne wnioski od 280 osób, które opiewają na łączną kwotę odszkodowań około 15 milionów złotych ( wg cen z 1939r). Wielkość odszkodowania została ustalona na podstawie kwestionariuszy szkód wojennych zarejestrowanych w 1945r. w ramach prowadzonej w tamtym okresie akcji ich wyceny ( ceny w złotówkach z 1939r.). Kwestionariusze znajdują się w zasobach Państwowego Archiwum w Katowicach Oddział w Oświęcimiu.
